Kỷ niệm 11 năm ngày mất Trịnh Công Sơn
Nắng rắt đầy xuống phố, biển hiền hòa gọi gió đi về. Cơn gió chiều chon von, nhè nhẹ và mặn mòi với vẻ hanh khô của nắng tháng Tư. Quy Nhơn chớm hạ ngập tràn hoa nắng, nắng cười với sớm mai, nắng lung linh qua từng kẽ lá, nắng nhẹ nhàng góc phố gọi mùa. Nắng vô tình hay cố tình, để rồi ai đó nghe nôn nao cho Hạ trắng vọng về: “Gọi nắng cho vai em gầy, đường xa áo bay. Nắng qua mắt buồn, lòng hoa bướm say…”. Bỗng lan man trong tâm hồn, rồi khắc sâu vào lòng hồi ức về người nhạc sĩ chưa bao giờ gặp mặt - Trịnh Công Sơn và quanh đây phố bỗng nên thơ.
Nói đến Trịnh Công Sơn, ai cũng biết đó là thiên tài âm nhạc, là kẻ du ca về tình yêu quê hương và thân phận. Đã hơn 10 năm Trịnh trở về với Cát bụi. Tháng Tư này, những người yêu nhạc Trịnh sẽ tưởng niệm 11 năm ngày mất của anh (01/04/2001 - 01/04/2012) như một lời tri ân với một thiên tài âm nhạc đã vĩnh viễn nằm sâu trong lòng đất mẹ - quê hương.
Quê gốc của Trịnh Công Sơn ở Huế, nhưng anh lại được sinh ra ở Ban Mê, vùng cao nguyên đầy nắng và gió, vào năm 1939 nhưng có lẽ trong suốt hành trình ở cõi tạm này, Huế và Sài Gòn dường như đã in sâu trong tâm huyết của anh. Và đâu đó, ở phố biển Quy Nhơn xinh đẹp này vẫn hiển hiện bóng hình của anh, nơi đã in dấu chân của kẻ du ca trong những năm 1962 - 1964, khi anh theo học tại trường Sư phạm Quy Nhơn.
Quê gốc của Trịnh Công Sơn ở Huế, nhưng anh lại được sinh ra ở Ban Mê, vùng cao nguyên đầy nắng và gió, vào năm 1939 nhưng có lẽ trong suốt hành trình ở cõi tạm này, Huế và Sài Gòn dường như đã in sâu trong tâm huyết của anh. Và đâu đó, ở phố biển Quy Nhơn xinh đẹp này vẫn hiển hiện bóng hình của anh, nơi đã in dấu chân của kẻ du ca trong những năm 1962 - 1964, khi anh theo học tại trường Sư phạm Quy Nhơn.
Hành trình âm nhạc của Trịnh Công Sơn có lẽ bắt đầu từ năm 1958, được đánh dấu với ca khúc Ướt mi. Đó là bản nhạc đầu tiên của anh nói về giọt nước mắt thuần khiết của cô ca sĩ Thanh Thúy đang tuổi trăng tròn, đêm đêm đem giọng hát liêu trai của mình gửi vào từng ca từ buồn thương, ở các phòng trà Sài Sòn để kiếm tiền nuôi mẹ đang lâm trọng bệnh. Và có lẽ, tài năng âm nhạc của anh đã thực sự chín rộ từ trong cảnh đất nước hoang tàn của chiến tranh, bước chân của anh hòa cùng với những bước chân của biết bao thế hệ sinh viên, học sinh ở các đô thị miền Nam vào những thập niên 60, 70 của thế kỷ trước, cất lên những tiếng ca đấu tranh cho hòa bình, công lí và tình thương.
Đối với Quy Nhơn, như một sự tình cờ mà đúng hơn là định mệnh. Những con phố nhỏ thơ mộng của một thời trai trẻ này đã nuôi dưỡng Trịnh Công Sơn trong những năm anh “lạc bước” nơi đây. Như một duyên kỳ ngộ, Trịnh cùng với những người bạn của mình chọn Quy Nhơn làm nơi dừng chân trong những năm “khủng hoảng” của cuộc đời anh. Những “giáo sinh” này đều là những người hoạt động âm nhạc nổi tiếng từ nhiều năm trước ở Huế như nhạc sĩ Thanh Hải, Lê Thị Ngọc Trinh, Trương Văn Thanh… tất cả họ đều có niềm đam mê âm nhạc, để rồi từ nơi đây ban nhạc không chuyên Thanh Sơn Hải ra đời và dần khẳng định tên tuổi của mình. Cũng vì thế, trường Sư phạm Quy Nhơn vừa mới ra đời đã được khắp nơi biết đến như một “lò luyện nhạc”.
Cuộc đời Trịnh Công Sơn là bước đường của lữ khách cô đơn trên lữ trình cô độc, ở đó những nơi anh từng qua, từng sống, từng gắn bó đều in bóng trên những khuôn nhạc của anh và ngân lên thành những lời ca bất hủ. Thế hệ của chúng tôi, những thanh niên trưởng thành sau ngày đất nước thống nhất, nhạc Trịnh không xa lạ, có người yêu, có người không yêu. Với chúng tôi, âm nhạc Trịnh là người bạn tinh thần vô giá. Là người mến mộ nhạc Trịnh nhưng chúng tôi chỉ mới “cảm” chứ chưa đủ khả năng để hiểu hết nhạc của anh. Những người thầy của chúng tôi, những người đã từng sống và bước qua những ngày khói lửa của bom đạn chiến tranh, rồi trở thành giảng viên Đại học Văn khoa Quy Nhơn, yêu và khá hiểu về dòng nhạc phản chiến của anh. Sau những giờ lên lớp, sau những phút giây thăng hoa bục giảng, các thầy thường tìm đến một nơi yên tĩnh để tận hưởng một chút hương đời, tìm đến những quán cà phê, nhấp từng giọt đắng và gõ nhịp gầy guộc theo phách điệu tiết tấu của Biển nhớ, Dã tràng ca, Diễm xưa, Một cõi đi về, Hạ trắng… để tận hưởng hương vị thanh âm nhạc Trịnh.
Có thể nói, Quy Nhơn là giai đoạn sáng tác sung sức nhất của Trịnh. Với anh, ca từ tuôn ra ở mọi nơi nếu có thể. Có những đêm ngồi uống rượu, hút thuốc bên bờ biển, với niềm đam mê, dòng cảm xúc trong anh lại tuôn ra, thế là thành thơ, thành nhạc, thành những bản tình ca mà bạn bè của anh lúc ấy ai cũng thuộc, cũng nhớ. Quy Nhơn đã in dấu chân anh, anh vẫn lang thang trong những buổi tan trường, có những góc phố thân quen hay quán cà phê tri kỷ và đó cũng là nơi anh đã gặp, đã cảm, đã trao những hương tình nồng say trên những khuôn nhạc với những người bạn, những người em và cũng là những người tình. Biển nhớ đã in dấu một câu chuyện tình nên thơ của anh “Ngày mai em đi, biển nhớ tên em gọi về, gọi hàng liễu rủ lê thê, gọi bờ cát trắng đêm khuya…”. Đó là mối tình của anh dành cho Bích Khê, người con gái đã làm trái tim anh xao xuyến. Khát vọng được yêu chưa đến với anh lúc bấy giờ và cũng chưa đến trong cuộc đời sáng tác nhạc của anh sau này. Những ca từ “Trời cao níu bước sơn khê” dường như ai yêu nhạc của anh đều biết, hai từ “sơn khê” là sự ghép tên Trịnh Công (Sơn) và Bích (Khê).
Cùng với Biển nhớ, Quy Nhơn còn là nơi sản sinh ra những ca khúc mà bao thế hệ chúng ta ngày nay đều biết đến như Hoa buồn, Chiều chủ nhật buồn, Vết lăn trầm, Nắng thủy tinh, Cát bụi… Ngoài Bích Khê, thành phố thi ca này còn là nơi thấp thoáng những mối tình thầm lặng của Trịnh Công Sơn với Phan Thị Thăng - người có giọng hát đạt nhất dòng nhạc của anh lúc đó, Lê Thị Ngọc Trinh - người bạn từ ngoài Huế vào học cùng anh.
Trịnh quan niệm, cuộc đời là quán trọ và Quy Nhơn cũng là một quán trọ như bao lữ quán khác trên bước đường lãng du của mình “Tôi nay làm quán trọ để em ghé bên đường…”, “Tôi nay ở trọ trần gian - trăm năm về chốn xa xăm cuối đời…”. Nhưng chúng ta, những người mến mộ anh phải cảm ơn quán trọ bên Biển nhớ này, vì nơi ấy là ngọn nguồn cảm hứng cho bao ca khúc bất tử. Vang đâu đây, nơi sóng biển Quy Nhơn - Ghềnh Ráng vẫn dạt dào, con đường nhỏ vẫn lao xao hàng cây lá rụng, những gác trọ vẫn đơn sơ trống lạnh và bóng ai đó vẫn ôm đàn và cất lên những giai điệu nồng ấm, da diết, yêu thương. Vẫn biết đó là cõi tạm nhưng Trịnh vẫn nặng tình, cái duyên may nhưng mặn mà ấy đã gieo vào lòng người những giọt nhớ và thăng hoa thành những bản tình ca sâu lắng, đúng như anh đã tâm sự: “Khi bạn hát lên một bản tình ca, là bạn đang hát về một cuộc tình của mình. Hãy hát đi đừng e ngại, dù hạnh phúc hay dang dở thì cuộc tình ấy cũng là một phần máu thịt của bạn rồi…”. Hồn anh dường như đã hoà vào những con sóng biển, ẩn khuất sau những lùm cây và hoá thành những hơi sương để khi trở về vớiCát bụi (1965) anh vẫn thanh thản ngân vang: “Hạt bụi nào hoá kiếp thân tôi, để một mai tôi làm cát bụi…”. Ngày mai cũng là ngày chia xa, những kỉ niệm về anh vẫn còn in đậm trong lòng mỗi người, anh đã tri ân Quy Nhơn - nơi in dấu một thời trai trẻ và Quy Nhơn cũng nhớ đến anh - kẻ du ca trên cõi tạm. Từ khi đến với công chúng lần đầu tiên vào năm 1958, những bản tình ca của Trịnh vẫn luôn là tiếng nói tri âm, đồng cảm với bất cứ người Việt Nam nào, bởi đó là tiếng nói tha thiết của tình yêu quê hương và thân phận con người.
Trịnh Công Sơn là một hiện tượng hiếm có trong lịch sử âm nhạc Việt Nam. Là một nghệ sĩ chân chính sáng tác với một triết luận giản đơn: “Tôi chỉ là tên hát rong đi qua những miền đất để hát lên những linh cảm của mình về những giấc mơ hư ảo…”. Và Quy Nhơn mãi là mảnh đất tình thương, nơi dung dưỡng những kỷ niệm đẹp của Trịnh, là nơi cất cánh cho những bản tình ca say sưa, hồn nhiên nhưng tha thiết, nồng ấm và yêu thương của người nhạc sĩ họ Trịnh. Chúng tôi - những người viết lên cảm xúc về mối tương giao này và tất cả những người yêu nhạc Trịnh hãy lặng lòng, dành một ít thời gian trong ngày đầu tháng Tư này để tưởng niệm người nghệ sĩ vĩ đại - Trịnh Công Sơn.
-Võ Minh Hải - Đình Phùng-
Nguồn :
1. Blog Bút nhóm Bọt Nắng
2. Vi Ánh Ngọc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét